گروه مهندسی کویر

چند سالی می‌شود، دشت‌های ایران یکی پس از دیگری فرو می‌روند؛ نشستی چند سانتی‌متری دارند یا فرونشستی چند متری.

 سالانه در تهران زمین ٩٠ برابر شرایط بحرانی نشست می‌کند و ترک منازل مسکونی در مناطق جنوبی پایتخت گویای خطری است که با پشت سر گذاشتن دشت‌های کشور، خود را به نزدیکی شهرها و روستاها رسانده. خطر به‌حدی نزدیک شده که با فرونشست‌های زمین و ناایمن شدن ساختمان‌های مسکونی، خسارت یک زلزله ٥ ریشتری، برابر با زلزله‌ای با قدرت ٧. ٥ ریشتر خواهد بود. 

هر چند که فرونشست زمین در حاشیه پایتخت، مرز بحران را پشت سر گذاشته و در تمامی گزارش‌های رسمی خبرها از فرونشست ٣٠ تا ٣٦ سانتی‌متری زمین در دشت‌های جنوبی تهران حکایت می‌کند، اما وضع در سایر دشت‌های کشور خطرناکتر و نگران‌کننده‌تر است. گفته می‌شود در ٢٩٧ دشت کشور با پدیده فرونشست زمین مواجه هستیم و این پدیده در برخی مناطق همچون همدان، فارس و هرمزگان به فروچاله تبدیل شده است؛ چاله‌هایی که بیشتر به چاه شباهت دارند. آخرین نمونه این پدیده، در منطقه ایج در نزدیکی استهبان استان فارس رخ داد که فروچاله‌ای با عمق ٨٠ متر ایجاد کرد. پس از آن در میناب هرمزگان دیده شد و خبرها حکایت از آن داشت که زمین در مرکز شهر میناب فرو رفته است.

رسیدن فروچاله‌ها به مناطق مسکونی و بالا رفتن احتمال وقوع آن در مناطق شهری و روستایی، زنگ خطر و بحرانی شدن شرایط بروز این پدیده‌ها را به صدا درآورده است. پدیده‌هایی که می‌تواند از بسیاری از بلایای طبیعی خطرناک‌تر باشد، زیرا آسیب‌های ناشی از بلایای طبیعی را به شدت افزایش خواهد داد. بروز فرونشست را به عوامل مختلفی مرتبط می‌دانند، اما همگان روی یک عامل توافق دارند؛ بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی و پایین رفتن سطح این ذخایر آبی.

آسیبی که فرونشست زمین وارد می‌کند در طول زمان است و کمتر احساس می‌شود. این پدیده معمولا در ایران یا حتی در دنیا، به دلیل برداشت‌های بی‌رویه از منابع آبی اتفاق می‌افتد. فرونشست ناحیه‌ای بیشتر به این دلیل بروز می‌کند که در اعماق زمین، خاک‌های تراکم‌پذیری وجود دارد که با برداشت‌های بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، آبی که وزن لایه‌های بالایی را تحمل می‌کند، از بین می‌رود و خاک‌هایی که امکان تراکم‌پذیری داشته باشد، فرونشست می‌کند. در این مناطق چنانچه خاک دانه‌بندی درشتی داشته باشد، وزن را تحمل می‌کند و فرونشست دیده نمی‌شود یا میزان آن  کم است.

پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی و برداشت بی‌رویه از آن، باعث شده است تا بهره‌برداران برای برداشت از آب‌های زیرزمینی مجبور به کف‌شکنی باشند، اقدامی که مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زمین‌شناسی زیست‌محیطی و مهندسی سازمان زمین‌شناسی، معتقد است باعث می‌شود فرونشست سرعت پیدا کند، زیرا بهره‌برداران با کف‌شکنی گاه وارد سیستم کارستی می‌شوند و این امر شکل‌گیری فروچاله‌ها را سرعت می‌دهد.

ما 4 مهمان و بدون عضو آنلاین داریم

اینستاگرام گروه مهندسی کویر

کانال تلگرام گروه مهندسی کویر